Over de decennia heen is de coupé altijd een uitgelezen format geweest voor aantrekkelijk en visionair autodesign. Bij de ontwikkeling van dergelijke wagens, die doorgaans twee deuren tellen en korter en sportiever zijn dan vergelijkbare berlines, concentreren de constructeurs zich vaak meer op stijl en prestatieverhogende aspecten zoals stijfheid, stroomlijn en gewichtsreductie – stuk voor stuk kernaspecten van Mazda’s productdesign.
De Japanse autobouwer vestigt trouwens al sinds de beginjaren nieuwe normen voor coupés. Zo was zelfs de allereerste personenwagen van het merk een coupé. De praktische en betaalbare tweedeurs Mazda R360 met een lengte van 2,96 meter zag er niet alleen stijlvol uit, maar bood dankzij het laagste gewicht in zijn klasse ook heel wat rijplezier. Die geslaagde mix maakte hem tot een instant bestseller: reeds in het jaar van zijn lancering (1960) behaalde hij een marktaandeel van 65 procent in het ontluikende ‘kei car’-segment (Japanse microauto’s) en van 15 procent in de totale Japanse automarkt. De Mazda Carol P360 coupé, die een langere wielbasis combineerde met een viercilindermotor, vervoegde het gamma in 1962, met een vergelijkbaar succes.
Het tijdperk van de coupé met wankelmotor
De eerste prestatiegerichte Mazda was eveneens een coupé. De Mazda Cosmo Sport / 110S, die voor het eerst werd voorgesteld op het autosalon van Tokio 1964, kwam in 1967 op de markt als ‘s werelds eerste productiemodel aangedreven door een wankelmotor met dubbele rotor. Hij was nog maar het tweede commerciële model met een wankelmotor. Met zijn vooruitstrevende look en de turbineachtige klank van zijn motor wijdde hij het illustere tijdperk van Mazda’s onconventionele sportcoupés met wankelmotor in. De Cosmo Sport gaf ook de aanzet tot de glorierijke racecarrière van het merk.
Mazda’s grote internationale doorbraak kwam er met de Familia/R100 en de Capella/616/RX-2, de respectievelijke voorlopers van de Mazda3 en Mazda6, alsook met de Grand Familia/818/RX-3. Met deze modellen maakte Mazda zijn wankelmotor in 1968 wereldwijd verkrijgbaar en het Italiaans geïnspireerde design van deze modellen kon op heel wat bijval rekenen. In een mum van tijd verkocht Mazda meer dan 100.000 wagens in zijn overzeese markten.
Nog fabelachtiger was de Mazda Luce R130 Coupé, die in 1969 werd geïntroduceerd. Mazda’s enige voorwielaangedreven model met wankelmotor werd ontworpen door Giorgetto Giugiaro van Bertone (die ook de eerste Familia had getekend) en is vandaag de dag een felbegeerd collector’s item. De Luce R130, die zich boven de RX-2 en RX-3 positioneerde, ruimde in 1972 plaats voor de Mazda RX-4. De coupéversie met hardtop, die werd aangeprezen als een luxueuze en sportieve auto, was verkrijgbaar met een verbruiks- en emissiereducerende wankelmotor, aangeduid met de afkorting ‘AP’ (‘anti-pollution’). Diezelfde motor maakte later ook het mooie weer in de RX-3 en de Mazda Cosmo RX-5, die in 1975 werd gelanceerd in coupé- en fastbackversie. Met hun 110 tot 135 pk sterke wankelmotor en hun leeggewicht van 900 tot 1.100 kilogram zetten de R-modellen erg respectabele prestaties neer voor hun tijd.
Uitzonderlijk sportief
In 1978 tilde de autobouwer uit Hiroshima zijn recept voor leuk rijdende auto’s naar nieuwe hoogten met de Mazda RX-7, waarvan het unieke wigvormige design een omhullende achterruit omvatte. Onder de motorkap van Mazda’s eerste echte sportwagen voor de massamarkt schuilde een volledig herwerkte wankelmotor. Zijn lichte architectuur en nagenoeg perfecte gewichtsverdeling vertaalden zich in een onberispelijk weggedrag. De RX-7 was een ware legende, zowel op de weg als op het circuit. Over de drie modelgeneraties heen groeide hij uit tot een uiterst performante supercoupé met dubbele turbo, die niet moest onderdoen voor de beste realisaties van de concurrentie. Met zo’n 811.000 geproduceerde exemplaren blijft de RX-7 tot op heden de populairste auto met wankelmotor uit de geschiedenis.
Minder bekend is de Eunos Cosmo, een luxueuze sportcoupé die van 1990 tot 1995 werd gebouwd voor de Japanse markt. Hij was het enige productiemodel met drie rotors en de 300 pk sterke ‘20B-REW’ was tevens de grootste wankelmotor ooit gebouwd.
De Cosmo introduceerde tal van baanbrekende technologieën, zoals het eerste ingebouwde gps-navigatiesysteem en een aanraakscherm. Een ander model dat aan de thuismarkt was voorbehouden, de Autozam AZ-1, liet zich om een andere reden opmerken. De opwindende microcoupé met middenmotor en een gewicht van nauwelijks 720 kilogram werd ontwikkeld onder Toshihiko Hira, de programmadirecteur van de MX-5. Met vleugeldeuren en een toerenteller die tot 9.000 t/min ging, onderscheidde hij zich van de klassieke ‘utilitaire dozen op wielen’ in dit segment.
Als een rasechte Mazda verkende hij nieuwe manieren om coupés een speciale ‘look & feel’ te geven. De Mazda 929 coupé (1982-1986), met zijn opengaande ruitjes in de B-stijl, is nog zo’n voorbeeld. De stijlvolle Mazda MX-6 (1987-1997) kon dan weer schermen met een optionele vierwielsturing. En de compacte Mazda MX-3 (1992-1998) was verkrijgbaar met de 1,8 liter kleine K8-motor, ‘s werelds kleinste in serie gebouwde V6.
Visionaire cross-overcoupés
Zelfs in die tijd speelde Mazda al met het idee van cross-overdesigns, dat nochtans alom wordt beschouwd als een 21e-eeuws fenomeen. De Mazda 323F (1989-1998) leidde een gezinsvriendelijke vijfzitter af van een wigvormige sportcoupé met opklapbare koplampen, terwijl de Mazda Xedos 6 (1992-1999) de grens tussen luxecoupés en middenklasseberlines aftastte. En dan was er nog de Mazda RX-8 (2003-2012), een vierzitscoupé met freestyle-achterdeuren en twee zetelrijen, die opnieuw getuigde van Mazda’s expertise op het gebied van verfrissende coupédesigns.
Ook vandaag nog blijft Mazda de designconventies uitdagen met modellen zoals de Mazda MX-5 RF (‘Retractable Fastback’). Net als bij de vorige generatie van de MX-5 Roadster Coupé geeft de unieke elektrische hardtop van de RF ‘s werelds populairste roadster het comfort van een gesloten interieur. Later dit jaar lanceert de autoconstructeur ook de Mazda MX-30, een elektrische cross-overcoupé die de sportieve look van een coupé (inclusief freestyle-achterdeuren) verenigt met de functionaliteit van een SUV. Conform Mazda’s succesvolle traditie werd de MX-30 reeds bekroond met een Red Dot Award.
